De vergeten voetballer is een speler, die in dienst van Ajax is geweest en die op ons als supporters een onuitwisbare indruk heeft gemaakt. Of een Ajax-voetballer waar wij goede en warme herinneringen aan hebben beleefd, een voetballer die bekend is geworden door een incident of gewoon om zijn verdiensten voor onze mooie club. In deel 5 van deze rubriek richten wij onze aandacht op Nando Rafael. De voetballer die een onuitwisbare indruk maakte tijdens de bekerwedstrijden van Jong Ajax.

De vlucht

Het verhaal van Nando Rafael is een vreselijk verhaal. Rafael is geboren in het in een burgeroorlog zijnde Angola. Kleine Nando groeide hier op met zijn vader, moeder, oudere broer en zusje. Hij was 8 jaar oud, toen hij bij de buren een voetbalwedstrijd ging kijken. Voetbal was toen al een uitlaadklep voor de jonge Nando. Tijdens de wedstrijd hoorde hij schoten. Iets wat in Angola niet vreemd is. Maar deze schoten waren te dichtbij. Veel te dichtbij. Het ergste wat je kan overkomen als kind, is als je als wees overblijft. Dit vreselijk lot overkwam de kleine Nando. De burgeroorlog had opnieuw zijn tol geëist en trof Nando Rafael keihard met als gevolg dat zijn vader, moeder, broer en zusje allemaal uit het leven van Rafael werden ontnomen. Zijn oom en tante ontfermden zich over de kleine Nando. Echter ook zij waren niet veilig in Angola. De vlucht ging uiteindelijk naar Nederland. Een land waarvan zij allen in Angola nog nooit van gehoord hadden. Kleine Rafael paste zich echter goed aan.
Hij sprak al snel Nederlands en fungeerde als tolk wanneer er documenten van de vreemdelingenpolitie binnenkwamen. Nando en zijn familie werden echter heen en weer geslingerd tussen asielzoekerscentra in Meppel, Hooghalen, Hilversum, Zaandam, Lelystad.

Eenmaal in het Drentse Hooghalen meldden een jeugdtrainer en basisschooldocent hem aan voor een oefentraining bij Ajax. Die oefentraining vond plaats in en rondom De Meer. Het was 1995. Net als van het land Nederland wist Nando helemaal niets van Ajax. Hij wist niet eens dat Ajax net de Champions League had gewonnen. Toch zag men bij Ajax al gauw de talenten van Rafael. Ook privé ging het eindelijk goed, want de familie kreeg een eigen huis in Lelystad. Eindelijk was er rust en dat deed zijn voetbalkwaliteiten goed. Nando zat inmiddels al bij Ajax 2 (of zoals we nu zeggen Jong Ajax). Bij Ajax groeide hij op met Wesley Sneijder, John Heitinga en Rafael van der Vaart. Nando werd evenveel kwaliteiten toegedicht, die pas uiteindelijk echt voor de buitenwereld tot uiting kwamen op 29 maart 2002.

Halve finale beker Ajax 2 – Utrecht

De unieke situatie was voorgekomen dat Ajax twee teams in de halve finale had staan. Jong Ajax moest het in de halve finale opnemen tegen het geduchte FC Utrecht. De zegereeks van de jonge Ajacieden had hen al geleid langs De Graafschap, Twente en Volendam. Jong Ajax was inmiddels een regelrechte stuntploeg geworden met louter talenten, zoals Steven Pienaar, Maarten Stekelenburg, Jelle van Damme, Nigel de Jong en een hele jonge spits, genaamd Nando Rafael. Rafael startte echter niet. Hij begon de wedstrijd op de bank, die desastreus begon, omdat in de eerste helft Kuyt al wist te scoren en na de rust Glusevic de stand op 0-2 had gebracht. Het einde van het bekeravontuur voor Jong Ajax was een kwestie van tijd. Jan Olde Riekerink (de huidige trainer van Heerenveen) besloot Nando Rafael in te brengen.

Rafael is op dat moment de topscorer van de A1. Rafael is oersterk en beheerst eigenlijk wel al facetten van goede spits, maar is alleen nog jong en druistig. In de 64e minuut kwam dan de wissel, Rafael voor Kwansah. 68e minuut, José Valencia stoomde op langs de linkerkant. Niemand van Utrecht die maar enig gevaar zag in de aanvallende impulsen van de snelle verdediger. Valencia geeft de bal hoog voor, dan een grote fout van Zwaanswijk die onder de bal doorduikt en daar staat de nummer 15 van Ajax, Nando Rafael. Nando aarzelt geen moment en tikt met de binnenkant voet gekruist in de andere hoek, 1-2! De (Johan Cruijff) Arena ontploft. Nog geen vier minuten in het veld en Rafael had zijn doelpunt alweer te pakken. De supporters gingen er nu goed voor zitten. Het stadion stond vanaf de aansluitingstreffer in vuur en vlam. Ajax zette vol aan. De tijd tikte weg, de Ajax jonkies gingen er vol voor. Dan de 85e minuut. Weer is het Valencia die aan de zijkant opstoomde. Utrecht had weer niet goed opgelet, want de voorzet van de man uit Ecuador was feilloos. Op de penaltystip steeg de nummer 15 van Ajax op. Nando klom en klom en hing stil in de lucht en knikte met zijn hoofd de bal richting de verbouwereerde Wapenaar….. 2-2! De Arena werd helemaal gek.

De broekies van de beroemde jeugdopleiding kregen hiermee het grote Utrecht (bijna) op de knieën. De wedstrijd eindigde in 2-2. Penalty’s waren helaas het waterloo voor onze stuntploeg. Het werd helaas niet de gedroomde finale, maar Jong Ajax had hiermee wel de geschiedenisboeken gehaald. Uiteindelijk werd het later toch nog feest, omdat het Grote Ajax Utrecht wel op de knieën kreeg. Die wedstrijd werd legendarisch door de “meters, meters, buitenspel” goal van Wamberto. Rafael had zijn naam gevestigd en het wachten was op zijn grote doorbraak in Ajax 1.

Tekst gaat verder onder de video

Zijn carrière

Ajax bood Nando snel een contract, dat de jonge Rafael ook snel ondertekende. Ajax 1 halen was tenslotte zijn droom. Helaas werd deze droom snel teniet gedaan door het niet verkrijgen van een verblijfs- en werkvergunning. Het driejarige contract dat Ajax hem had aangeboden, was volgens de Centrale Organisatie Werk en Inkomen (CWI) illegaal. Deze instantie vond dat de achttienjarige Rafael niet voldeed aan de kwaliteitsnormen die worden gesteld aan voetballers van buiten de Europese Unie. De aanvaller had geen ervaring in een voetbalcompetitie gelijkwaardig aan de Eredivisie en nooit in een vertegenwoordigend elftal van Angola gespeeld. Ajax was laaiend. Rafael woonde al 10 jaar in ons land, was een exceptioneel talent en nog was dat niet genoeg. Maandenlang mocht hij niet meer met de A1 of de amateurs van Ajax meetrainen. Vele mensen deden er alles aan om Nando zijn fel begeerde verblijfs- een werkvergunning te krijgen,  helaas het mocht niet baten.

Nando vertrok naar het roemruchte Hertha BSC in Duitsland. Daar was Huub Stevens coach en die kende hem nog van het bekeravontuur. In Duitsland kreeg Rafael direct een verblijfs- een werkvergunning. Rafael zag zijn Ajax-droom als sneeuw voor de zon smelten en Ajax keek met lede ogen toe hoe het talent gedwongen vertrok. Rafael speelde goed. Hij verkreeg zelfs de Duitse nationaliteit en speelde in 2005 met Jong Duitsland het EK. Een EK dat Nederland won met spelers waar hij jaren mee samen speelde. Na Hertha koos hij voor de topclub Borussia Mönchengladbach. Ook daar deed hij het goed. Hij bleef er drie jaar waar hij veel concurrentiestrijd had in de spits. In 2008 ging hij naar Denemarken, Augsburg, Fortuna Düsseldorf, een jaar naar China om vervolgens zijn carrière in Duitsland af te sluiten bij het Bochum van Gertjan Verbeek. In 2017 wilde hij nog een keer een avontuur aangaan bij Bali United, maar dat liep op niets uit. Rafael stopte en werd uiteindelijk spelersmakelaar.

Nando was een begenadigd talent, dat de wereld aan zijn voeten had. Ajax had met hem goud in handen, maar nooit iemand die zal weten waar dat uiteindelijk toe had kunnen leiden. Nu is er vooral die herinnering aan die ene bekerwedstrijd die legendarisch werd. Nando Rafael heeft zichzelf met die twee doelpunten tegen Utrecht toch een plaatsje weten te bemachtigen in de rijke historie van onze club. Mijn gedachten gaan nog steeds uit naar die 2-2. De kracht, souplesse en sierlijkheid waarmee hij in de lucht hing staat op mijn netvlies geschreven. Nando, dank je wel voor die ene wedstrijd die nooit meer uit de geschiedenisboeken zal worden weggenomen!

Meer vergeten voetballers:

Nando Rafael